LOJMAN DÜZENLEMESİ
Kamu Konutları yasa ve yönetmeliğinde engellilere ait bir düzenleme yoktur. Ancak kurumlar kendi lojman yönergelerinde engellilere ve engelli yakını olan çalışanlarına yönelik düzenleme yaparlar. TSK’da bu konuda düzenlemeler devam etmektedir. İlk düzenleme ağır engelli yakını olanlara ilişkin yapılmıştır.
Buna göre; ağır engelli eş, bakmakla yükümlü olduğu çocuk, aynı hanede yaşadığı anne veya baba, aynı hande yaşayıp vasisi olduğu kardeşi bulunan personele ilave 50 puan verilmiştir (Şubat 2015).
Emniyet Genel Müdürlüğünün Lojman Yönergesinde 09.11.2012 Tarihinde Yapılan Değişiklik şu şekildedir:Madde 16: (f) Kendisi, eş ve çocukları ile bakmakla yükümlü oldukları aile fertlerinden Engellilik Ölçütü Sınıflandırması ve Engellilere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkındaki Yönetmelik hükümlerine göre % 50 ve üzeri engel oranı olan her birey için +10 puan verileceği ve feragatlı lojmanlardan yararlanmak istemeleri halinde öncelik tanınacağı hükme bağlanmıştır.
BANKACILIK HİZMETLERİNİN ERİŞİLEBİLİRLİĞİNE DAİR YÖNETMELİK
Engelli müşteriler, engel durumuna ilişkin bilgi bankada mevcutsa, asgari olarak kendi hesaplarıyla ilgili bakiye sorgulamak, para çekmek, para yatırmak, kredi kartı borcu sorgulamak ve kredi kartı borcu ödemek için, yurt içinde kurulu tüm ATM’leri herhangi bir ek masraf ve ücrete tabi olmadan kullanırlar. Söz konusu işlemlerin hem banka kartı hem de kredi kartı kullanılarak gerçekleştirilebilmesine yönelik gerekli altyapı sunulur.
Görme engelli müşterilerin kullanımına uygun ATM’lerde, ekranda gösterilen uyarılar, yönergeler, müşterinin girdilerine ilişkin istenilen onay, hata mesajları gibi bilgilerin sağlanmasına yönelik sesli menü fonksiyonu bulunur. ATM’lerdeki sesli menü hizmetinin mahremiyeti sağlanır. ATM’lerde sesli menü, kulaklık girişi veya telefon ahizesi gibi bütünsel anlamda erişilebilir bir teknoloji ile sunulur. İşlem öncesinde ya da işlemin herhangi bir aşamasında ATM ekranını kapalı konuma getirme seçeneği sunulur.
Şubedeki hizmetlerden, engelli müşterilerin öncelikli bir şekilde yararlanabilmeleri sağlanır.
Görme engelli müşteriler, bankacılık hizmetlerine ilişkin sözleşmelerle ilgili bilgi edinme ve inceleme haklarını kullanmaları akabinde sözleşmeye imza atabilirler. Bu kapsamda, kişinin talebi olmaksızın, engelli müşterilere yönelik farklı bir uygulamaya gidilmez.
Banka, şube personelini işaret dili öğrenmesi konusunda teşvik eder. Şubede işaret dili bilen personelin bulunmaması durumunda, müşteriye işaret dili ile anlaşmayı sağlamak üzere görüntülü uzaktan destek sunar.
ENGELLİ ARAÇ PARK KARTI TEMİNİ
2011 Tarihli Karayolları Trafik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik gereği engellilere ait özel tertibatlı araçlar ile engellilik derecesi % 90 ve üzerinde olan engelliler adına tescil edilmiş özel tertibatı olmayan araçların plakalarındaki engelli işareti kaldırılmıştır. Bu araçların engelli park yerlerini kullanabilmelerini sağlamak amacıyla ‘’engelli araç park kartı ‘’ verilmeye başlanmıştır. Engelli Araç Park Kartı il/ilçelerde Trafik Tescil Amirlikleri tarafından verilmektedir.
Ankara’da olanlar için adres: Kurtuluş Trafik Tescil Amirliğine başvurulacaktır. Ayrıca Ankara Trafik Tescil Amirliğinden alınan bilgiye göre; engel oranı % 90 ve üzerinde olup ÖTV indirimli araç almamış olanların da var olan araçları için bu kart ilgili birimden temin edilebilmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken ayrı bir husus daha vardır. Engelli araç park yerlerini kullanım hakkı, halen engelli plaklarında engelli işareti olanlar ve engelli park kartına sahip araçlardır. Bu durunda sahip olunan engelli kimlik kartı (Sosyal Hizmetler İl Müdürlüklerinden alınan) ile engelli park yerleri kullanılamaz. Kullanıldığının tespiti halinde; tespit edenin inisiyatifinde kalındığının ve usulsüz park nedeniyle de ceza alınabileceğinin farkında olunmalıdır.
18 YAŞINI DOLDURAN ZİHİNSEL ENGELLİ ÇOCUKLAR İÇİN MAHKEMEDEN VASİ KARARI ÇIKARILMASI
Zihinsel engelli çocuğu olanlar; çocuğun durumunu gösteren engelli sağlık raporu ile il Sulh Hukuk Mahkemesine başvurulmalıdır. Vasilik davası harca tabi değildir. Sadece pul ve dosya parası alınır. Dava günü vasisi alınacak kişi ile birlikte mahkemeye gitmek gerekmektedir. Velayet kararı talebi halinde ise; çocuğunuz adına yapacağınızı araç alım ve satımlarında veya benzer uygulamalar için ilave bir mahkeme kararına gerek olmaksızın alınan velayet belgesi kullanılabilir. Çocuğun adına araba ve diğer taşınmazların alım satımlarında; vasilik kararı çıkartılan mahkemeden alım satıma dair yazı alınması gerekecektir.
Çocuğunuz lisede okuyor ise lise bitiminden itibaren 2 yıl, üniversitede okuyan çocuklar için mezun olduktan sonraki 2 yıl GSS primi ödemeden anne babasının üzerinden sağlık yardımı almaya devam eder. Anne veya babasından sağlık yardımı alamayan çocukların GSS primi devlet tarafından ödenir.
2008 öncesi işe giren memurların erkek çocukları 25 yaşına dek sigortalı sayılırlar. Ancak bazı durumlarda SGK bu süreyi gözetmemektedir.
ENGELLİ KİMLİK KARTI ÇIKARTILMASI
SAĞLIK UYGULAMA TEBLİĞİNDE ÖDEME KAPSAMINDA OLAN BAZI TIBBİ MALZEMELER
1-Antidekübit Oturma Sistemi: Sadece gaziler içindir.
2-Tekerlekli Sandalyeler
Özellikli Akülü Tekerlekli Sandalye: Sadece gaziler içindir.
Standart Akülü Tekerlekli Sandalye: Ödenecek Miktar: 2.500,00 TL
Aktif Tekerlekli Sandalye: Sadece gaziler içindir.
Standart Manuel Tekerlekli Sandalye: Ödenecek Miktar: 500,00 TL
Hafif Manuel Tekerlekli Sandalye: Ödenecek Miktar: 1.200,00 TL
Pediatrik Tekerlekli Sandalye: Ödenecek Miktar: 1.200,00 TL
Banyo Tuvalet Sandalyesi: Ödenecek Miktar: 750,00 TL
3- Hasta Alt Bezi/Külotlu Hasta Alt Bezi/Çocuk Bezi: 2 Yaşını dolduran engelli çocuklar içindir.
4- Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uygulamaları
5- Diş Tedavileri Bakınız: Sağlık Uygulama Tebliği
BAZI KAMUSAL HAKLAR
Su İndirimi: Bulunduğunuz il/ilçe belediyesinin engellilere su indirimi yapıp yapmadığını ilgili birimden öğreniniz. Ankara’da su indiriminden (%50 oranında) yararlanmak için 18 yaşını doldurmak gerekmektedir. Ev sahibi, kiracılar ve lojmanda oturanlar su indirimi yaptırabilirler. Ev sahipleri ve kiracıların evin deprem sigortası belgesini göstermeleri gerekmektedir. Elektrik ve doğalgazda indirim yoktur.
Digitürk İndirimi: Engelliler, gaziler ve şehit eşleri için Digitürk paketleri % 50 indirimlidir. Digiturk Paketlerinde %50 indirim kampanyasından yararlanabilmesi için engellinin aşağıdaki belgelerden biri ile durumu belgelemesi gerekmektedir: Engelli kimlik kartı Engelli sağlık raporu Nüfus cüzdanlarına işlenmiş ve engelli oranı yüzde 40 ve üzerinde olanların nüfus cüzdan fotokopileri Emekli Sandığı Serbest Seyahat Kartı ( Gazi Tanıtım Kartı, Şehit Ailesi Ücretsiz Seyahat Kartı, Vazife Malulü Ailesi Ücretsiz Seyahat Kartı) Bilgi için (212) 4737373 arayınız
Türk Telekom Sosyal Tarife: Türk Telekom Sosyal Tarife engelliler, gaziler ve şehit yakınları için düzenlenmiştir. Başvuru için engelli raporu, nüfus kağıdı fotokopisi gereklidir. İlgili Telekom Merkezine engelli birey ile ya da vasi kararı ile başvuru yapılmalıdır. Sosyal Tarife 11 Haziran 2012 tarihi itibariyle yeniden abone alımına açılmıştır. Aşağıdaki fiyatlandırmalar 2014 yılına ait fiyatlardır.
Aylık paket ücreti tüm vergiler dahil 12,50 TL’dir. Paket kapsamındaki bedava dakikalar tüm ev-iş telefonlarına doğru yapılan şehir içi görüşmeler için geçerlidir Tarife kapsamında 3.000 dakikaya kadar şehir içi ve şehirlerarası görüşmeler ücretsizdir. 3.000 dakika limitini aşan şehir içi ve şehirlerarası görüşmeleriniz dakikası 12,6 kuruş üzerinden ücretlendirilir. Şehirlerarası görüşmeleriniz dakikası 12,6 kuruş üzerinden ücretlendirilir. GSM görüşmeleriniz dakikası 37 kuruş üzerinden ücretlendirilir. Akşam 7’den Sabah 7’ye şehir içi ve şehirlerarası tam 3.000 dk. bedava konuşma hakkı tarifeye dahildir.
Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından ücretsiz seyahat kartı verilen şehit yakını, gazi ve gazi yakınlarından ev telefonu aboneliği yaptıran veya olan müşterilerimiz tarafından tercih edilebilir. 18 yaşından küçük bedensel engelli vatandaşlar, velisinin/vasisinin izni ile bu tarifeden faydalanabilecektir.
Engel durumuna göre, tüm vücut fonksiyon kaybı oranı %40 ve üzeri olan müşterilerimizden tam teşekküllü hastanelerden alınmış olan sağlık kurulu rapor/heyet raporu ibraz edenler faydalanabilir. Kurumlar tarafından tahsis edilen “kimlik kartları” ile yapılan başvurular kabul edilebilir.
Sadece adına kayıtlı bir telefon aboneliği için bu tarifeden faydalanılabilir. Abonelik sadece belge ile durumunu ispatlayabilen müşteriler için geçerlidir. Doğal vasi veya mahkeme kararı ile vasi olan kişiler Sosyal Tarife’den faydalanamaz. Beyaz Kart, Belediyelerin vermiş olduğu Paso veya benzeri kartlar ile yapılan başvurular kabul edilmez.
TTNET ve Fiber İnternet: Bu hizmetler yaş sınırı olmaksızın %25 indirimlidir.
Engel oranı % 40 ve üzeri olan Engelliler, Gaziler, Şehit Eşleri ile Engelliler, Gaziler ve Şehitlerin birinci derece yakınları (anne, baba veya çocuklar) istenen belgeler ile birlikte başvurarak, Engelli, Şehit ve Gazi yakınları müşterilerine özel sunulan TTNET Sizinle paketlerinden faydalanabilirler.
Bu indirimden yararlanmak için Türk Telekom 444 0375 nolu telefonu arayabilirsiniz. Başvuru için istenen belgeler şunlardır:
Engelli müşteriler için; Engelli müşteriye ait T.C. Nüfus Cüzdanı Engelli müşteriye ait Engelli Kimlik Kartı veya Sağlık Kurulu Raporu Eğer T.C. Nüfus Cüzdanında Özürlü Oranını gösteren bir ibare yer alıyorsa, Özürlü Kimlik Kartı veya Sağlık Kurulu Raporu’na gerek duyulmamaktadır. Başvuran 1. derece yakını ise, yakınına ait T.C. Nüfus Cüzdanı
Gazi ve Şehit yakınları müşteriler için; Gazi ve Şehit yakınları müşteriye ait T.C. Nüfus Cüzdanı Gazi ve Şehit yakınları müşteriye ait Emekli Sandığı serbest kartı Başvuran 1. derece yakını ise, yakınına ait T.C. Nüfus Cüzdanı Başvuru sırasında istenen koşullar şunlardır: İndirimli paketlerden engellilik oranı % 40 ve üzeri olan Engelliler, Gaziler, Şehit eşleri ile Engelliler, Gaziler ve Şehitlerin birinci derece yakınları (anne, baba veya çocuklar) yararlanabilirler.
Abonelik başvurusunu Engelli, Gazi/Şehit eşi yapıyorsa abonelik, Engelli, Gazi/Şehit Eşi üzerinde olacaktır. Eğer Engelli, Gazi/Şehidin birinci dereceden yakını (anne, baba veya çocuğu) abonelik için başvurursa indirimden faydalanabilecek ve abonelik Engelli, Gazi/Şehit yakını üzerine gerçekleşecektir. Bu paketlere başvuruda bulunulacak her T.C. Kimlik Numarası için bir paket satışına izin verilecektir.
Türksat Uydunet Hizmetleri Türksat’ın hizmetini vermiş olduğu Uydunet internet hizmetinde, abonelerin gerekli koşulları sağlamak şartı ile %25 indirimli olan Engelsiz Tarife uygulaması vardır. Belirli hızlarla sınırlanan bu tarife sadece internet hizmetinde geçerlidir. Kablo TV, Teledünya ve ek servis bedellerinde herhangi bir indirim bulunmamaktadır. Yeni abonelik başvuruları; İl Müdürlükleri, iş Ortakları ve Çağrı merkezi üzerinden, tarife değişimiyle geçiş işlemleri ise İl Müdürlükleri ve İş Ortakları ofislerinden yapılabileceklerdir. Engelli kimlik kartı veya engelli raporu ve nüfus kağıdı ile başvuru yapılmalıdır.
Türkcell Süperonlıne Engel Tanımayanlar kampanyasından engellilik oranları %40 ve üzeri olan Engelliler, Gaziler, Şehit Eşleri ile Engelliler, Gaziler ve Şehitlerin birinci derece yakınları (anne, baba veya çocuklar) faydalanabilirler. Hak sahipleri Turkcell Superonline Müşteri Hizmetlerine (0 850 222 0 222) yapılacak başvurularla kampanyaya katılabilirler. Bu hizmetlerde %25 indirim mevcuttur.
Cep Telefonu Hizmetlerinde İndirim Türkcell, Telsim ve Vodafon da engellilere özel tarifeler mevcuttur Bu tarifelerden engelli kişi kendi adına yararlanır.
ULAŞIMDA İNDİRİM
Şehir İçi Ulaşım: Belediye otobüsleri, Metro seferleri, TCDD ve Deniz Yollarının şehir içi seferleri ücretsizdir.’’Ağır engelli’’ibareli raporu olanların bir refakatçisi engelli kişi ile birlikte olmak şartıyla ücretsiz ulaşımdan yararlanır.
TCDD ve Deniz Yolları: Devlet Demiryollarına ve Deniz Yollarına ait şehir dışı seferleri ücretsizdir. ’’Ağır engelli’ibareli raporu olanların bir refakatçisi engelli kişi ile birlikte olmak şartıyla ücretsiz ulaşımdan yararlanır. TCDD internet ve telefonla bilet alımında ücretsiz hakkınızı kullanmanız için Ankara Gar’da kayıt yaptırınız. Ücretsiz seyahat hakkı için Sosyal Hizmetler İl Müdürlüklerinden alacağınız ‘’Engelli Kimlik Kartı’’ geçerlidir. Ağır engelli ibareli raporu olanlar Sosyal Hizmetler İl Müdürlüklerinden alacakları ‘’Refakatli’’ ibareli Engelli Kimlik Kartı ile ücretsiz seyahat hakkından refakatçileri ile birlikte yararlanabilirler. TCDD için internet ve telefonla bilet alımlarında ücretsiz hakkınızdan yararlanabilmek için sisteme kayıt olmanız gerekmektedir. Ankara ve yaşadığınız yerlerdeki Gar İşletmelerinden bilgi alınız.
Şehirler Arası Otobüslerde İndirim: %30 indirim mevcuttur. İnternetten bilet alımlarında bu indirimden yararlanılamamaktadır. Engelli indirimi yapmayan ya da otobüslerde engelli indirimini sınırlı sayıda engellilere yapan otobüs firmaları hakkında tutanak tutturup Ulaştırma Bakanlığına bildirebilirsiniz.
THY İndirimi: %25 indirim mevcuttur. Ancak ekonomik bilet alanlar ile internetten bilet alanlar bu indirimden yararlanamamaktadır. Tekerlekli sandalyede olanlar, görme ve işitme engellinin ikisine birden sahip olanlar tek başlarına seyahat etme özgürlüğüne sahip değillerdir. Bu kişilerin yanında mutlaka refakatçi bulunmalıdır.
TIBBİ MALZEME ALIMINDA ÖDEME YARDIMI
Hanede kişi başına düşen miktar asgari ücretin üçte birinden az olanlar bağlı oldukları il/ilçe SYDV ye (Sosyal Yardımlaşma Dayanışma Vakfı) başvurarak almış oldukları tıbbi malzemelerin SGK ödemesi dışında kalan miktarı talep edebilirler. Burada Vakıf Değerlendirme Kurulunun kararınca kişiye ödeme yapılıp yapılmayacağı belirlenir.
MÜZE VE ÖREN YERLERİNDE İNDİRİM
Müze ve ören yerlerine giriş ücretsizdir. Özel işletilen müze ve tarihi yerlerde indirim hakkı işletmenin inisiyatifindedir.
DEVLET TİYATROLARINDA İNDİRİM
Gösterileri ücretsiz izleme hakkı vardır. Engelli Tiyatroları Kültür Bakanlığından maddi destek almaktadır.
BAYİİLİKLER
18 yaşını dolduran zihinsel yetersizliği olmayan ve vesayet altında olmamak şartı ile her engelli birey Milli Piyango Genel Müdürlüğü tarafından verilen Sayısal Oyunlar Bayiliklerini alabilirler.
ENGELLİ SEÇMENLER
Seçim Kurulları seçimlerde oy kullanacak engelliler için oy kullanma alanlarını engellilere uygun hale getirmekle yükümlüdürler. Gebeler, hastalar ve engelliler bekletilmezler. Körler, felçliler veya bu gibi bedeni engellilikleri açıkça belli olanlar, bu seçim çevresi seçmeni olan akrabalarından birinin, akrabası yoksa diğer herhangi bir seçmenin yardımı ile oylarını kullanabilirler. Bir seçmen birden fazla malule refakat edemez. Not: Refakat eden seçmene de oy vermede öncelik tanınır.
BELEDİYE HİZMETLERİ
Büyükşehir, il, ilçe ve belde belediyeleri engellilere yönelik çalışmalar yapmakla yükümlüdürler. Bağlı olduğunuz belediyelere müracaat ederek engellilere yönelik hizmetleri öğrenebilirsiniz. Meslek Edindirme Kursları, Yaşam Merkezleri, Rehabilitasyon Merkezleri, Temizlik, Servis Hizmetleri, Psikolojik Destek Hizmetleri, Sosyal Yardım, Bakım, Bilgilendirme, Bakım ve Onarım Hizmetleri belediye hizmetlerine örnektir. Bu hizmetlerden yararlanabilmek için Belediye Engelli Hizmet Birimine kayıt olunması gerekmektedir.
ENGELLİ ARAÇ PARK YERİ YAPTIRILMASI
ÖTV indirimli aracı olanlar yaşadıkları yerin belediyesine müracaat ederek evlerine yakın yerde kendilerine ait engelli araç park yeri yapılmasını sağlayabilirler. Dilekçe ile birlikte engelli sağlık raporu, araç ruhsatı ve nüfus kağıdı ile başvurulmalıdır. Engelliler için ayrılmış park yerlerinin işgalini halinde para cezası iki kat artırılır.
MUAYENEDE ÖNCELİK HAKKI
Tüm hastanelerde engellilere muayene sırasında öncelik hakkı vardır. Bu öncelik hakkı kayıt sırasını kapsamaz. Bu durum başvurduğunuz hastanenin inisiyatifindedir.
ENGELLİ ÇOCUKLARIN AŞI PROGRAMLARI
Engelli çocukların aşılanması ile ilgili; SİME-SEN Engelliler Komisyonu ve Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Kurumu ile gerekli görüşmeler yapılmıştır. Buna göre okulda pasif kayıtlı olan ya da aktif kayıtlı oldukları okullarda aşılanamayan engelli çocukların aileleri, bağlı oldukları Aile Hekimliklerine müracaat ederek çocuklarının aşılarının yapılmasını sağlayabilirler.
TOKİ KURA ÇEKİLİŞİNDE HAKLAR
TOKİ kampanyalarında uygun şartları taşıyan engellilere öncelikle engellilere ait kuraya katılma hakkı verilir. Bu kurada kendilerine ev çıkmayanlar ikinci olarak genel kuraya katılma hakları da vardır. Başvurunuzda bu uygulamanın olup olmayacağı hakkında bilgi alınız.
OTURULAN KONUTTA DÜZENLEME YAPILMASI
Oturulan konutta ve apartmanda yönetmelik gereği engellilere uygun düzenlemeler yaptırılabilir. Kat mülkiyeti yasasına tabi olan apartman, site vb. konutlarda yaşayan kişiler getirilen yasal düzenleme ile engeline uygun düzenleme yaptırma olanağına sahip olmuşlardır. 5378 sayılı Yasanın 19. maddesinde; “Madde 19- 23.6.1965 tarihli ve 634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanununun 42 nci maddesinin birinci fıkrasından sonra gelmek üzere aşağıdaki fıkra eklenmiştir. Engellilerin yaşamı için zorunluluk göstermesi hâlinde, proje tadili kat maliklerinin en geç üç ay içerisinde yapacağı toplantıda görüşülerek sayı ve arsa payı çoğunluğu ile karara bağlanır. Toplantının bu süre içerisinde yapılamaması veya tadilat talebinin çoğunlukla kabul edilmemesi durumunda; ilgili kat malikinin talebi üzerine bina güvenliğinin tehlikeye sokulmadığını bildirir komisyon raporuna istinaden ilgili mercilerden alınacak tasdikli proje değişikliği veya krokiye göre inşaat, onarım ve tesis yapılır. İlgili merciler, tasdikli proje değişikliği veya kroki taleplerini en geç altı ay içinde sonuçlandırır. Komisyonun teşkili, çalışma usûlü ile engellinin kullanımından sonraki süreç ile ilgili usûl ve esaslar Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından müştereken hazırlanacak yönetmelikle belirlenir.” hükmü eklenmiştir.
Ayrıca Yasa hükmünde sözü edilen komisyonun kuruluş ve çalışma usülleri ile ilgili “Yapılarda Engellilerin Kullanımına Yönelik Proje Tadili Komisyonları Teşkili, Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” 22 Nisan 2006 tarih ve 26147 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
ENGELLİ SPORCULAR
Engellilerin profesyonel olarak spor yapmaları için Devlet Bakanlığına bağlı Engelliler Spor Federasyonu vardır. Engelli gençler için Paralimpik ve Deafolimpik Oyunları, Dünya Özel Olimpiyat Oyunları’nda ilk üç dereceyi alanlara milli sporcularda olduğu gibi özel bir puan verilecek. Bu gençler de özel yetenek sınavlarına girmeyecek ve yerleştirmelerini ÖSYM yapacaktır. YGS olmadan Yüksek Öğrenime yerleşme hakkı verilmiştir.
SAĞLIK RAPORU ALIMI ÜCRETİ
Engelli sağlık rapor alımı Sağlık Bakanlığına bağlı Devlet Hastaneleri dahil tüm hastanelerde ücretlendirilmiştir (Ağustos 2014).Mart 2013 Sağlık Uygulama Tebliği yayınlanana dek ücretsiz olan sağlık rapor işlemleri tüm hastanelerde ücretli hale getirilmiştir. Rapor esnasında yapılan her türlü işlem, test vb. ücretlidir.
GÖRME ENGELLİLER VE İMZA İŞLEMİ
2011 tarihinde yapılan bir değişiklik ile 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 15. maddesinin üçüncü fıkrasında şu değişiklik yapılmıştır: “Görme engellilerin talepleri halinde imzalarında şahit aranır. Aksi takdirde görme engellilerin imzalarını el yazısı ile atmaları yeterlidir.” Böylelikle görme engellilerin imza gerektiren işlemleri yanlarında şahit olmaksızın yapamamalarına dair 818 sayılı Borçlar Kanununda yer alan ve 5378 sayılı Engelliler Kanunu ile yürürlükten kaldırılan düzenlemenin, görme engelliler bakımında uygulamasının devamı sağlanmış olacaktır.
MESLEK EDİNDİRME HAKKI
Halk eğitim merkezleri, Türkiye İş Kurumu, KOSGEB gibi kamu kurumlarında engellilere özel meslek edindirme kursları açılmakta, bu kursları bitiren engellilere iş yerleştirmelerde öncelik tanınmaktadır.
KORUMALI İŞ YERLERİ
İşgücü piyasasına kazandırılmaları güç olan engelli bireyler için istihdam oluşturmak amacıyla gerçek ve tüzel kişilerce açılan ve açılacak olan işyerlerini kapsar. (En az % 40 oranında zihinsel veya ruhsal engelli olup, 15 yaşını dolduranlar için istihdam)
BAKIMA MUHTAÇ YAKINI OLAN ERBAŞ VE ERLER HAKKINDA
Anne, baba, eş ya da çocuklarından bakıma muhtaç engelli olanlar; yetkili hastaneden alınmış sağlık raporu ile bakıma muhtaçlıklarını belgeleyen erbaş ve erler ailesinin ikametine yakın bir garnizonda askerlik yapabilmek için bulundukları ildeki askerlik şubesine ya da Kuvvet Komutanlıklarına dilekçe ile başvurabilirler. Bakıma muhtaç yakını olan erbaş ve erler hakkında: Anne, baba, eş ya da çocuklarından bakıma muhtaç engelli olanlar; yetkili hastaneden alınmış sağlık raporu ile bakıma muhtaçlıklarını belgeleyen erbaş ve erler ailesinin ikametine yakın bir garnizonda askerlik yapabilmek için bulundukları ildeki askerlik şubesine ya da Kuvvet Komutanlıklarına dilekçe ile başvurabilirler. TSK Erbaş ve Er İşlemleri Yönergesi.Sayfa 8-2 Madde 5/a – Anne, baba, eş veya çocuğu bakıma muhtaç engelli olan erbaş ve erlerden istekli olanların dağıtımları, erbaş ve erlerin nüfusa kayıtlı oldukları ve kendisi ile ailesinin ikamet ettiği il hudutları dışında olmak kaydıyla, bakıma muhtaç engelli kişinin ikametine yakın birlik, kurum ve karargâhlara yapılır.
ÜNİVERSİTEYE GİRECEK VE ÜNİVERSİTEDE OKUMAKTA OLAN ENGELLİ ÖĞRENCİLERİN HAKLARI
Üniversite sınavında öğrencilerin engel gruplarına uygun düzenlemelerin yapılabilmesi için başvuru aşamasında engellilik raporlarını ÖSYM lere vermeleri gerekmektedir. Özel yetenekle üst öğrenime geçiş yapmak isteyen ve özel yetenek sınavını kazanan bedensel, zihinsel, görme ve işitme engel grubundaki öğrenciler için YGS taban puanı 20 Aralık 2013 tarihinde 100 puan olarak belirlenmiştir. Üstün yetenekli öğrencilerin YÖK tarafından değerlendirilmesi sonucu uygun görülmesi halinde YGS ye girmeden Güzel Sanatlar Bölümlerine kayıt olabilmeleri hakkı getirilmiştir. Bu nedenle Otizmli, zihinsel, bedensel, görme ve işitme engelli üstün yetenekli çocuklar da bu haktan yararlanabileceklerdir.
Kredi ve Yurtlar Kurumu Yönetmeliğine eklenen madde ile tekerlekli sandalye kullananlar, görme engelliler gibi tek başına şehir içi otobüslere binemeyenlere yaşadıkları şehirde yurt imkanı sağlanır. İlgili madde şu şekildedir: Madde 3- b) Şehir içi nakil araçlarından yardımsız faydalanamayan görme engelli, felçli, bir veya iki kolu veya bacağı olmayan, skolyoz hastaları olan öğrenciler hariç, öğrencinin ailesinin yurdun bulunduğu şehrin belediye sınırları dışında ikamet etmesi (Ancak büyükşehir belediyeleri sınırları içinde bulunan yurtlara, ailesinin ikamet durumuna göre başvuru alınabilecek yerleşim yerleri Kurumca belirlenir).
Bakanlar Kurulu Kararı ile Yükseköğretim programlarına kayıt veya kayıt yenileme sırasında engelli olduğuna dair raporu ilgili yükseköğretim kurumuna sunan öğrencilerin ödemesi gereken öğrenim ücreti tutarlarından engellilik oranı kadar indirim yapılır. Engelli olduğu halde, kayıt yaptırma veya kayıt yenileme sırasında engelli olduğuna dair raporu ibraz edemeyen öğrencilere, ilgili belgeyi ibraz ettiği tarihte, engellilik oranı kadar yapılacak indirim tutarı red ve iadeler kaleminden iade edilir. Öğrenciler için Başbakanlık Bursunda öncelik hakkı tanınır.
Engelli gençlere ait KYK geri ödemelerinde muafiyet yoktur. Bu konuda üniversitenizden bilgi alınız.
ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN ÇALIŞANLARIN HAKLARI
Kamu Personelleri İçin Nöbet Muafiyeti ve Günlük Bakım İzni Hakkı
Kamu kuruluşlarında çalışan engelli çocuğu olan memur anne ve babalara nöbet ve fazla mesai muafiyeti vardır. Ayrıca bakıma muhtaç yakını olan çalışanlara günlük bakım izni konusunda kolaylık tanınması sağlanmıştır. 30 Ocak 2010 tarihli Sendikal Gelişmeler Doğrultusunda Alınacak Önlemler konulu Başbakanlık Genelgesinin 3. Maddesi şöyledir: ‘’Kamu çalışanlarının kanunen bakmakla yükümlü olduğu engelli aile bireyinin bakıma muhtaç olduğunun ilgili mevzuatına göre alınmış geçerli engelli sağlık kurulu raporu ile belgelendirilmesi kaydıyla bu durumdaki personele; engelli aile ferdinin günlük bakımı için izin kullanımında gerekli kolaylık sağlanacak ve personel mesai saatleri dışındaki nöbet görevinden ve gece vardiyasından muaf tutulacaktır.’’
Bakım izninin ve nöbet muafiyeti çoğunlukla amir inisiyatifindedir. Günlük eğitim ve bakım izninin yasal bir dayanağının olması çalışmalarımız devam etmektedir.
TSK da görev yapıp bakıma muhtaç engelli (ağır engelli) çocuğu olan muvazzaf asker ve sivil memurlara Haziran 2013 tarihinde TSK İç Hizmet Yönetmeliğinde yapılan bir değişiklikle nöbet muafiyeti hakkı tanınmıştır. Bakınız 382. Madde (g)
TSK Personelleri İçin Günlük Eğitim ve Bakım İzni Verilmesi
İlgili Yönetmelikte 4 Şubat 2015 tarihli yapılan düzenleme ile TSK’ da çalışan engelli çocuğu/yakını olan tüm personele günlük eğitim ve bakım izni hakkı verilmiştir. Yönetmelikte kapsam dışı olan TSK’ da çalışan Devlet Memurlarının da aynı haklardan olduğu gibi yararlanması adına 10 Şubat 2015 tarihinde Genel Kurmay Personel Başkanlığınca MSB ve Kuvvet Komutanlıklarına yazı yayınlanmıştır. Bu yazı doğrultusunda Kuvvet Komutanlıkları ve MSB Devlet Memurlarının aynı isin haklarını kullanması doğrultusunda yazı yayınlamıştır. Aynı hükümler 6 Şubat 2015 tarihli Resmi Gazete ile Uzman Erbaş İzin Yönetmeliğine de işlenmiştir. İlgili Yönetmelik hükümleri şunlardır:
Türk Silâhlı Kuvvetleri İzin Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik
Madde 11. Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli personelin bakmakla yükümlü olduğu engelli eşi, engelli çocukları ve yargı kararı ile vasi tayin edilmesi kaydıyla engelli kardeşinin; tıbbi tanılaması yapılmış ve 31.5.2006 tarihli ve 26184 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği veya 18.5.2012 tarihli ve 28296 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Millî Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Kurumları Yönetmeliğine göre bir özel eğitim kurumunda kayıtlı olması şartı ile, özel eğitime getirilip/götürülmesi ve eğitime iştiraki maksadıyla, her engelli birey için haftada 8 saat günlük eğitim izni verilir. Engelli çocuk sahibi anne ve babanın her ikisinin çalışması durumunda bu izin, alınan beyana istinaden birine kullandırılır. Anne ve babadan birinin çalışması durumunda, alınan beyana ve gerekçeye istinaden çalışan ebeveyne bu izin kullandırılır. Bu süre ilgili olduğu haftayı geçmeyecek şekilde personelin isteğine göre bir defada veya bölünerek kullandırılır.
Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli personelin bakmakla yükümlü olduğu eşi, çocukları ve aynı çatı altında yaşayan anne, baba veya yargı kararı ile vasi tayin edilmesi kaydıyla kardeşinin; Engellilik Ölçütü, Sınıflandırması ve Engellilere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik hükümlerine göre yetkili hastaneden alınması şartı ile raporunda “ağır engelli” ibaresi olan yakınlarının bakımı maksadıyla, her engelli birey için ayrı olmak üzere günde 1 saat günlük bakım izni verilir. Bu sürenin gün içerisinde kullandırılma zamanı personelin isteğine göre düzenlenir.
Engelli çocuk sahibi anne ve babanın her ikisinin çalışması durumunda bu izin alınan beyana istinaden birine kullandırılır. Anne ve babadan birinin çalışması durumunda, alınan beyana ve gerekçeye istinaden çalışan ebeveyne bu izin kullandırılır. Her engelli birey için ayrı olmak üzere bir gün içerisinde, günlük bakım izni veya günlük eğitim izinlerinden sadece biri kullanılır.
Türk Silahlı Kuvvetlerinde görevli personelin engelli günlük eğitim izni veya engelli günlük bakım iznini verimli kullanabilmesi açısından birlik imkanları ve amirlerin değerlendirmesine göre ulaşım imkanından istifade ettirilebilir.
Emniyet Genel Müdürlüğünün Genelgesine göre; raporunda ağır engelli ibaresi olanlar için; sadece hafta içi mesai saatlerinde çalıştırılması, mesai saatleri dışındaki tüm ek görevlerden, nöbetlerden ve gece mesaisinden muaf tutulması, özürlü aile bireyinin günlük bakımı için izin kullanımında personele gerekli kolaylığın sağlanması, anne ve babanın personel olması durumunda her ikisinin de belirtilen haklardan faydalandırılması sağlanacaktır
Engelli Çocuğu Olan Öğretmenler
MEB Ortaöğretim Genel Müdürlüğü, 18.11 2015 tarihli (Sayı: 83203306-915.02.02-E.11854742) Engelli Çocuğu Bulunan Öğretmenler Konulu yazısında; engelli çocuğu bulunan öğretmenlerin haftalık ders programları ile nöbetlerinin belirlenmesinde gün ve saat tercihlerine öncelik verilerek düzenleme yapılası konusunda gerekli kolaylığın sağlanacağı bildirilmiştir. Bu yazı tüm İl Valiliklerine gönderilmiştir.
Senelik İzin Kullanma Hakkı
Engelli yakını olan personelin amirlerin inisiyatifi ile yıllık ve mazeret izinlerini parçalara bölerek, diledikleri tarihlerde kullanmaları gibi hususlarda kolaylıklar sağlanabileceği bildirilmiştir.
Bakınız: Genel Kurmay Başkanlığının 29 Nisan 2010 tarihli,PER.:1040-377-10/PER.D.Per.Ynt.Ş.(9)1128103 sayılı ve ”Özürlü Yakını Olan Personel” konulu emri.. GATA Komutanlığı 12 Mayıs 2010 PER: 1040-45334-10/Dismor.Ks.(1509) Konu: ”Özürlü Yakını Olan Personel ” konulu yazısı.
Engelli Çocuğu Olan Çalışana Mazeret İzni Hakkı
En az yüzde %70 oranında engelli ya da süreğen hastalığı olan çocuğunun (çocuğun evli olması durumunda eşinin de en az %70 oranında engelli olması kaydıyla) hastalanması hâlinde, hastalık raporuna dayalı olarak ana veya babadan sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla bir yıl içinde toptan veya bölümler hâlinde on güne kadar ” mazeret izni verilir Bu madde 657 Devlet Memurları Kanununa, 926 TSK Personel Kanununa, 3269 Uzman Erbaş Kanununa, sözleşmeli personel ve geçici personel için de ilgili kanunlara işlenmiştir.
İş Kanununda düzenleme şu şekildedir: Ek Madde 2- İşçilerden az yüzde yetmiş oranında engelli veya süreğen hastalığı olan çocuğunun tedavisinde, hastalık raporuna dayalı olarak ve çalışan ebeveynden sadece biri tarafından kullanılması kaydıyla, bir yıl içinde toptan veya bölümler halinde on güne kadar ücretli izin verilir.
ENGELLİLER İÇİN KURUM BAKIMI
Engelli bireylerden bakıma ihtiyaç duyacak derecede engelli olup evde bakımı sağlanamayanlar devlet ya da özel bakım kurumlarından yararlanma hakkına sahiptir. Kurum bakımından yararlanacak engellinin bakıma ihtiyaç duyan engelli olarak değerlendirilmesi için engelli sağlık raporunda ‘’ağır engelli ‘’ibaresinin bulunması şarttır. Devlete ait kurumlara müracaatlarda bulunulan ildeki kurumlarda boş yer olması halinde bulunulan ilde, boş yer bulunmaması halinde ise il dışında bir kuruma yerleştirme yapılabileceği bilinmelidir.
Bakıma ihtiyacı olan engellilere sunulacak bakım hizmetinin karşılığı olarak özel bakım merkezlerine ödenecek bakım ücreti, evde bakımına destek için yapılacak sosyal yardım ile bakım hizmeti veren resmî kurumlara yapılacak yardımlar Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı bütçesinden karşılanır. Hane halkı gelir ölçütünü aşan gelir değişikliğinin tespiti hâlinde bu madde kapsamında yapılan ödemeler durdurulur ve değişikliğin meydana geldiği tarihten itibaren yasal faizi ile birlikte genel hükümlere göre takip ve tahsil edilir.
Bakım merkezlerine ödenecek miktar evde bakım maaşının iki katı tutarındadır. Başvuru yeri Sosyal Hizmet İl Müdürlükleridir.
İŞKUR TARAFINDAN ENGELLİ VATANDAŞLARA VERİLEN HİBE DESTEĞİ
İŞKUR tarafından engelli çalıştırmayan işverenlerden tahsil edilen idari para cezaları fonundan kendi işini kurmak isteyene ve en az % 40 oranında engelli olan kişilere toplam 36 bin TL hibe verecektir. Konu ile ilgili paydaş kuruluşlardan oluşan Komisyon tarafından değerlendirilen başvurular sonunda başarılı bulunan projelere karşılıksız hibe verilerek engellilerin kendi işlerinin patronu olması sağlanacaktır.
Projeler, İŞKUR internet sayfasında yer alan Başvuru Rehberinde yer alan esaslara göre hazırlanacaktır. Bilgi için: 81 ilde bulunan Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri veya Hizmet Merkezlerinden veya 444 75 87 numaralı telefondan ayrıntılı bilgi alınabilir.
ÖNEMLİ İLETİŞİM BİLGİLERİ
ALO 183 Sosyal Hizmetler Alo 183 hattı aracılığıyla kadın, çocuk, engelli ve yaşlı, şehit yakınları ve gazilerle ilgili gelen çağrılar değerlendirilerek rehberlik ve danışmanlık hizmeti verilmektedir. İhmal istismar ve şiddet vakaları veya töre ve namus cinayetlerinin önlenmesi için tedbir mahiyetindeki ihbarlar, durumun aciliyeti göz önünde tutularak, vakanın bulunduğu ilin acil müdahale ekip sorumlusuna yönlendirilmektedir.
ALO 144 Sosyal Yardımlar Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları tarafından yürütülen şartlı eğitim/sağlık yardımları, kömür yardımı, gıda yardımı, engelli aylığı, eşi vefat eden kadınlara yapılan yardımlar, tüp bebek yardımı, barınma yardımı vb. yardımlar ile proje destekleri hakkında yapılan her türlü talep, öneri ve şikayetler alınmakta, veri tabanı incelenerek arayan kişiye başvurusunun durumu hakkında bilgi verilmekte, ilgili İl/İlçe Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfına yönlendirme yapılmaktadır.